KUZEYEGEHABER-Amora kelimesi, Romanes dilinde bizim, Mahalla kelimesi de çağrıştırdığı üzere mahalle anlamına gelmektedir.
Her iki kelimeyi bir araya getirmek için, çok daha doğrusu yaşadığımız yerlerde Roman vatandaşlarımızın çoğunluğu oluşturduğu mahallelere kent bilinci gözüyle bakabilmek ve buralarda hiçbir ayrım gözetmeden yaşamak için illa Roman olmak gerekmiyor.
Bu ve buna benzer düşüncelerimle ben de en önce: ‘’ Amora Mahalla! (Bizim Mahalle), diyorum. Ve ardından geçtiğimiz aylarda gerçekleştirdiğimiz röportajla Romanların dünyasına bizleri ortak eden Roman Hafıza Çalışma Derneği’nin (Romani Godi) birkaç gün önce yayınlamış olduğu ‘’Birinci Saha Ziyaret Raporu’ndan bahsetmek istiyorum.
Romani Godi, Marmara ve Ege bölgelerimizde yer alan Roman vatandaşlarımızın yaşadığı on iki mahalleyi ziyaret etti. Bu ziyaretler sonunda, Roman mahallerine dair genel özet çizildi. Sorunların tespit edilerek çözüm önerilerine de yer verilen raporda Buca’dan Göksu, Bornava’dan Erzen ve Ergen ve Urla’dan da Sıra Mahallesi yer alıyor.
Sevgili okular, şimdi ise Roman vatandaşlarımızın yaşadığı bu mahallelere dair raporda yer alan önemli konulara değinmek istiyorum. Önce Buca Göksu Mahallesi ile başlayalım. Romani Godi, Göksu Mahallesi’nin geçtiğimiz 2022 Ağustos ayında ziyaret etti. Bu mahallede yaklaşık olarak 4 bin Roman vatandaşımız yaşamaktadır. Yaygın olan meslekler şunlardır; hurdacılık, sebze meyve satıcılığı, işportacılık, niteliksiz ve gündelik işler.
Buca Belediyesi bünyesinde; eski ismi Charlie Chaplin Etüt Meslek ve Sanat Atölyeleri olan eğitim merkezi ve 1 km’lik bir caddenin altyapısı ve çevre düzenlemesi tamamlanmış. Ve 2016 yılında ‘Roman Sevgi Yolu’ olarak isimlendirilmiştir. Buca Belediyesi tarafından yapılan bu çalışma, Romanların yaşadığı mahalleye yalnızca güzel görünüm kazandırmış. Hem de eşit yurttaşlık hakkına dair atılan önemli bir adım niteliğindedir.
Mahallede 2016 yılında açılan Charlie Chaplin Etüt Meslek ve Sanat Atölyeleri, oldukça önemli bir modeldir. İlk yıllarında eğitime katılımı olumlu yönde etkilemiştir. Daha sonra farklı etkenlerle ortaöğretime geçişte eğitimden kopmalar yaşanmıştır. Charlie Chaplin Etüt Meslek ve Sanat Atölyeleri’nde Roman eğitmenler ve Roman çalışanların da olması, çocukların katılım konusunda daha fazla ilgi göstereceği, merkezin çalışmalarının da topluluğun ihtiyaçlarına daha fazla cevap vereceği ortadadır.
Bornava ilçe sınırları içerisinde yer alan Ergene ve Erzen mahallerine de dair raporda şu bilgiler yer almaktadır: Romani Godi’nin 2022 yılının temmuz ve mayıs aylarında ziyaret ettiği bu iki mahalleye Romanlar mübadele sonrası yerleşmiş. Romanlar genellikle hurdacılık, gündelik işler ve az sayıda belediye işçiliği olarak çalışma hayatında yer alıyor.
Bu bölgede yaşanan kentsel dönüşümden dolayı, Erzene Mahallesi dağılmıştır. Bu olumsuzluk, mahallenin dağılmış olmasının sosyal dayanışmayı zedelemiştir. Ve toplumsal hafızaya zarar vermektedir. Mahalledeki yıkımlardan sonra başka bir Roman Mahallesi olan Kuruçay’dan göç eden 10-20 hane, metruk binaların bulunduğu bölgede yaşamaktadır.
Bunun yanı sıra kentsel dönüşümün etkisiyle; Bornova Romanları için hafıza mekânı görevi gören bölgeler ortadan kaldırılmıştır. Bölgede yaşayan ve farklı bölgelere dağılan Romanları asimilasyona açık hale getirmektedir.
Roman çocukların eğitime katılım oranı yüksektir. Ancak, ilerleyen kademelerde okuldan kopuşları gözlemlenmiştir. Yarı yıkık evlerin ve barakaların kış koşullarına da yaz koşullarına da uygun olmaması nedeniyle insan sağlığını tehdit ettiği gözlenmiştir.
Son olarak ise Urla Sıra Mahallesi’ne bir göz atacağız. Romanlar, bu mahalleye 1930 yılında mübadele döneminde gelmiştir. Derneğin 2022 Temmuz ayında geldiği mahallede 100, ilçede ise 120 hanede Roman vatandaşlarımız yaşamaktadır.
Romanların icra ettiği yaygın meslekler şunlardır; sepetçilik (az sayıda), müzisyenlik, çiçekçilik, seyyar satıcılık, tarım işçiliği, garsonluk benzeri hizmet sektörü, hurdacılık, az sayı belediye işçiliği.
Daha önce Babacan mevkiinde yaşayan Romanlara 1992 yılında Urla Belediyesi’nin Belediye Meclisi kararı ile konut tahsis etmesinden beri Romanlar Sıra Mahallesi’nde yaşamaktadır. 1992 yılında Belediye Meclisi kararı ile konutlar Romanlara tahsis edilmişse de bölgede yaşayanların tapusu bulunmamaktadır. Tahsis edilen konutlarda 80 hanenin yaşadığı ve yaklaşık 20 hanenin konteynerde yaşadığı gözlemlenmiştir.
Roman vatandaşlarımız, temel ihtiyaç olan şebeke suyu ve temiz içme suyu başta olmak üzere enerji kaynaklarına erişimde büyük zorluklar yaşanmaktadır. Bölgede çocukların oyun oynayabileceği bir alan bulunmamaktadır. Mahalle sakinlerinin en önemli sorunu elektrik aboneliği alamıyor olmalarıdır. Ve tüm bölge sakinlerine kesilen orantısız ve yüksek kaçak elektrik cezalarıdır.
Erken okul terkinin yüksek olduğu bölgede eğitim katılım oranı düşüktür. Okuma yazma oranı Türkiye ortalamasının çok altındadır. Geçmiş yıllarda bölgede sivil toplumun ve UNİCEF’in yürüttüğü bazı çalışmaların eğitime katılımı olumlu anlamda etkilese da gelinen noktada durumun geriye gittiği aktarılmıştır. Liseye devam eden sadece iki çocuk bulunmaktadır…
İlgili raporun tamamına ulaşmak isteyenler için:
https://romanigodi.org/wp-content/uploads/2023/10/Romani-Godi-BirinciSaha-Raporu_Web.Sitesi.pdf
