KUZEYEGEHABER-İtalya’nın Napoli kentinin doğusunda varlığını binlerce yıldır sürdüren bu süper aktif yanardağ, 1281 metre yüksekliğiyle Avrupa ana karasındaki son yüzyıl içinde aktivite gösteren tek volkanik dağ olarak biliniyor.
Yaklaşık 500 yıllık hareketsizliğinin ardından yeniden uyanma belirtileri gösteren Vezüv yanardağının ardındaki sır perdelerine bakalım. Öncelikle süper yanardağları, klasik yanardağlardan ayıran nedir buna değinelim.
Süper yanardağlar, bilinen en büyük volkanlardır ve magma hazinelerinin büyüklüklerinden dolayı patlamalardan sonra bir volkan konisi yerine dev boyutlarda kalderalar (göçükler) oluşturur.
Bu volkanik dağlar, bulundukları bölgelerin altındaki devasa büyüklükteki magma hazineleriyle kendini belli eder. Bu magmalar da gazla zenginleşerek kritik noktaya ulaşır ve birbirinden uzaktaki birkaç yerlerinden üst tabakaları delinir.
Tipik olarak bu delinme, yükselmeden dolayı magma hazinesi üzerinde halka şeklinde oluşan çatlaklardan meydana gelir ve bu şekilde oluşan sert zemin, boşalan magma hazinesine gömülerek göçükleri oluşturur.
Bu sırada yüzlerce hatta binlerce metreküp lav, magma hazinesinden 50 km yüksekliğe kadar fırlar ve 100 km’lik bir uzaklığa kadar saçılır. Böylelikle de volkan tozu, tüm Dünya’yı etkisi altına alır.
Ayrıca bu süper volkanlar çok geniş alanlı volkanik aktivitelerdir ve bir yanardağın merkezinden boşalan magma miktarı haddinden fazla olduğunda kendi üzerine patlayabilir. Geriye ise büyük miktarlarda krater, sülfürik asit, hidrotermal aktivite ve gayzerlerle dolup taşan bir manzara bırakır.
Napoli’deki Vezüv yanardağı da bu süper yanardağlardan biri ve geçmişte çok sayıda patlamaya sebebiyet vermenin yanı sıra Pompei şehrinin yok olmasına neden olmuştu.
İddialara göre Vulcan festivalinden bir gün sonra başlayan bu devasa patlama, yaklaşık 24 saat sürdü ve çevresine aşırı miktarlarda lav, volkanik gaz ve volkanik kül püskürttü. Pompei’de yaşayan halk, o zamanlar Vezüv’ün 1800 yıldır patlamayan bir yanardağ olduğundan bihaberdi ve patlamaların habercisi niteliğindeki küçük depremler de dikkate alınmamıştı.
Vezüv’ün patlamasıyla kuzeybatı yönünden esen rüzgarlar, tüm küllerini Pompei’ye uçurmuş ve o bölge tabiri caizse haritan silinecek derecede zarar görmüştü.
Ayrıca bu yanardağın toplamda 200 kez patladığı bilindiğini ekleyelim. En son 1906, 1929 ve 1944 yıllarında patlayan bu volkanik dağ, o zamanlardan beri herhangi bir felakete sahne olmadı. Ancak Vezüv yanardağı, son zamanlarda yeniden uyanma işaretleri göstermekte.
Napoli şehri de tıpkı Pompei gibi ne yazık ki bu dev yanardağın yatağına konumlanmış durumda ve bilim insanları sönmüş bir süper yanardağ olan Vezüv’ün, 500 yıldır ilk defa büyük bir patlama yaşayabilecek kritik bir baskı noktasına yaklaştığını ifade ediyor.
Araştırmacılar bu yanardağın tehlikeli bir hal almaya başladığını söylerken, yükselen magmanın da normal seviyenin 10 katı bir güçte sıvı ve gaz salınımını harekete geçirebileceğinden endişeye ediyor.
Eğer korkulan olursa, bölgede yaşayan yaklaşık 3 milyon insan için çok tehlikeli bir patlama gerçekleşecek.
2012 yılında İtalyan yetkililer, bu yanardağın oluşturabileceği tehlike seviyesini yeşilden sarıya yükseltmişti ve bölge aktif şekilde kontrol altında tutuluyordu.
Ayrıca yeryüzünde toplamda 20 süper yanardağ bulunuyor ve her biri ortalama 100 bin yılda bir dev bir patlamaya sahne oluyor. Bu patlamaların sonucu ise çevre ülkelerdeki tüm canlılar için hiç şüphesiz oldukça ağır sonuçlanır vaziyette.
Yine bu patlamaların sonucu etrafa saçılan küllerin, Güneş ışığını engellemesi ve uzun bir kışa sebebiyet vermesi de mümkün. NASA araştırmacıları ise bu sorunu çözmenin en mantıklı yolunun süper yanardağları soğutmak olduğunu ifade ediyor…
Kaynaklar: Science Alert, BBC News, Wikipedia, Medium
