KUZEYEGEHABER-Geceleri gökyüzünü muhteşem bir yer haline getiren yıldızlar, çekirdeklerinde ışık ve ısı üreten, çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşan devasa gök cisimleridir.
Güneş dışında, gökyüzünde gördüğümüz tüm yıldızlar Dünya’dan ışık yılı uzaklıktadır. Evrende sayılarının milyarlarca bulunduğunu bildiğimiz galaksilerin yapı taşlarıdır.
Her ne kadar kaç tane yıldız olduğunu bilmek imkansız olsa da gökbilimciler yalnızca Samanyolu galaksimizde 200 ila 400 milyar tane yıldız olduğunu düşünüyor.
Dünyadan bu kadar uzakta olan yıldızlar, tarih boyunca insanlığın en merak ettiği konular arasında yer almıştır. Yıldızlar hakkında bilgilerin en kısıtlı olduğu zamanlarda bile insanlık daha fazlasına ulaşabilmek için çeşitli araştırmalar yapmıştır. İlk kez Büyük Patlama’nın 250-300 milyon yıl sonrasında gerçekleşen ‘kozmik şafak’ olayında oluşan yıldızlara gelin daha yakından bakalım.
Yıldızlar hakkında en ilginç bilgiler:
Gökyüzüne baktığımızda en fazla 2000-2500 yıldız görebiliriz
Yıldızlar birçok renkte olabilir
Çok fazla yıldız vardır
Bir yıldıza baktığımızda aslında onun geçmişteki halini görürüz
Bir yıldız ne kadar büyük olursa ömrü o kadar kısa olur
Keşfedilen en uzak yıldız bizden 28 milyar ışık yılı uzaklığındadır
Yıldızlar aslında yanıp sönmezler
Yıldızların çoğu çiftler halinde bulunur
Gökyüzüne baktığımızda en fazla 2000-2500 yıldız görebiliriz.
Karanlık bir gecede gökyüzünde milyonlarca yıldızı aynı anda görmek imkansızdır. Bunun nedenleri ise yeterince parlak ve onları görmemize yetecek kadar yakın olmamalarıdır. Bir kişinin bir gecede görebileceği en fazla yıldız sayısı 2.000 ila 2.500 olacaktır. Bununla birlikte. bu kişinin son derece iyi bir görüşe sahip olması ve aydan veya başka herhangi bir kaynaktan gelen ışın olmadığı, son derece açık bir gecede gökyüzüne bakıyor olması gerekir.
Yıldızlar birçok renkte olabilir…
Gökyüzünde gördüğümüz yıldızların rengi kırmızıdan beyaza ve maviye kadar çeşitli renklerde olabilir. Güneş gibi yüksek sıcaklıklara sahip yıldızlar sarımsı beyaz renktir. 12.000 Kelvin’in üzerindeki sıcaklıklara sahip yıldızlar, keşfedilen en sıcak yıldızlardır ve mavi renkte olurlar. Yani herhangi bir yıldızın sıcaklığı ve rengi birbiriyle bağlantılı kavramlardır.
Çok fazla yıldız vardır…
İçinde bulunduğumuz Samanyolu’nda yaklaşık 200 ila 400 milyar tane yıldız olduğu düşünülüyor. Belki de birçoğunun gezegenleri vardır. Evrenin tamamında ise yaklaşık 500 milyar tane olduğu tahmin ediliyor ve bu galaksilerin her biri Samanyolu’ndaki kadar veya daha fazla yıldıza ev sahipliği yapıyor olabilir. Bu iki sayıyı birbiriyle çarptığımızda Evren’de yaklaşık 2 x 10ˆ23 tane yıldız olabileceği ortaya çıkıyor.
Bir yıldıza baktığımızda aslında onun geçmişteki halini görürüz…
Aristoteles, Güneş’ten gelen ışınların Dünya’ya çok uzak olması nedeniyle ulaşmasının biraz zaman alması gerektiğini dile getiren ilk bilim adamı olduğu düşünülmektedir. Işık, saniyede 300.000 km yol kat etmesine rağmen, yıldızlardan gelen ışığı bu kadar hızlı göremiyoruz. Işığın Güneş’ten Dünya’ya ulaşması yaklaşık sekiz dakika sürer. Başka bir yıldız olan Alpha Centauri’den gelen ışınların Dünya’ya ulaşması ise yaklaşık 4 ışık yılı sürer, yani onun dört yıl önceki halini görürüz. Hatta bazı yıldızlardan gelen ışınları görmemiz için onlarca yıl geçmesi gerekebilir. Aslında yıldızları görmek için kullandığımız teleskoplar aslında geçmişe bakmamızı sağlıyor. Şaşırtan bir başka bilgi ise birkaç yıldır ölü olan yıldızları hala görebiliyor olmamızdır. Bunun da nedeni, yıldızlardan gelen ışınların Dünya’ya ulaşmasının sürmesidir.
Bir yıldız ne kadar büyük olursa ömrü o kadar kısa olur…
Bazı yıldızlar Güneş’in 150 katı kadar kütleye sahip olabilir ve olağanüstü miktarda enerji yayabilir. Örneğin, keşfedilen en yüksek kütleli yıldızlardan biri, bizden yaklaşık 8.000 ışıkyılı uzaklıkta bulunan Eta Carinae’dir. Yapılan araştırmalarda bu yıldızın Güneş’in 150 katı kütleye sahip olduğu ve yaklaşık 4 milyon kat daha fazla enerji yaydığı ortaya çıkmıştır.
Güneş milyarlarca yıldır enerji yayıyor ve milyarlarca yıl daha var olacakken, Eta Carinae muhtemelen yalnızca birkaç milyon yıldır var. Ve gökbilimciler bu yıldızın her an bir süpernova patlaması yaşayacağını düşünüyorlar.
Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz yıldızlar, uçsuz bucaksız mesafelere sahiptirler. Dünya’ya en yakın yıldız, 4.2 ışık yılı uzaklıkta bulunan Proxima Centauri’dir. Bu yıldızdan gelen ışığın, Dünya’ya ulaşması 4 yıldan fazla sürer. Şimdiye kadar geliştirilmiş en hızlı uzay aracı ile gitmeye kalkarsak, 70.000 yıldan fazla yolculuk yapmamız gerekecektir. En uzak yıldız ise James Webb Uzay Teleskobu tarafından yakalanan Earendel’dir. Dünya’dan yaklaşık 28 milyar ışık yılı uzaklığında olan bu yıldız, adını Yüzükler Efendisi karakterinden almıştır.
Yıldızlar aslında yanıp sönmezler…
Bir yıldızdan gelen ışık, farklı yoğunluklara sahip ve birçok katmana sahip olan Dünya atmosferinden geçer. Tüm bunlar ise ışığı saptırır, rengini ve yoğunluğunu değiştirir. Özellikle ufka yakın sapmaların sonucunda, yıldızları yanıp sönüyormuş gibi görürüz. Eğer yıldızlara Dünya atmosferinden etkilenmeyecekleri bir bölgeden bakılabilseydi, yanıp sönüyormuş gibi görünmeyeceklerdir.
Yıldızların çoğu çiftler halinde bulunur…
Görünenin aksine bütün yıldızlar gökyüzünde tek tek duruyormuş gibi görünse de, aslında birçok yıldız çift halde bulunurlar. Bu yıldızlar ikili yıldızlar olarak bilinir. Bir ikili yıldız, ortak bir ağırlık merkezi etrafında dönen iki yıldızdan oluşur. Buna ek olarak, bazı yıldız sistemleri üç, dört ve hatta daha fazla yıldızdan da oluşabiliyor. Fakat bu yıldız sistemleri, Dünya’dan bakıldığında tek bir yıldız olarak görülür…
Kaynak-Webtekno
