KUZEYEGEHABER-NASA’nın ilk özel dış gezegen bulma ‘avcısı’ olan Kepler Uzay Teleskobu, kullanımda olduğu sırada güneş sistemimizin dışında potansiyel olarak üzerinde yaşanabilir şartlara sahip dünyalar arayışı kapsamında yüz binlerce yıldızı gözlemledi.
Bu gözlemler sırasında teleskopun derlemiş olduğu liste, teleskobun yıllardır kullanılmıyor oluşuna rağmen yeni keşiflere ışık tutmaya devam ediyor.
Uzmanların halihazırda yıllardır incelemekte olduğu bu verileri daha hızlı ve verimli bir şekilde tarayan ExoMiner isimli yeni bir yapay zeka algoritması ise, Kepler’in önceden derlemiş olduğu verileri inceleyerek bilinmeyen 300’den fazla yeni ötegezegen keşfetti.
Bulunan ötegezegenlerden hiçbirisi yaşam için uygun koşullara sahip değil..
Kasım 2018’de çalışmayı durduran teleskop, yıldız diskinin önünden geçen bir gezegenin neden olabileceği yıldızların parlaklığında geçici azalmalara bakıyordu. Ancak bu parlaklıkta azalmaların hepsi dış gezegenler sebebiyle olacak diye bir kural olmadığından NASA’nın bilim insanları, yanlışı gerçekten ayırt edebilecek daha ayrıntılı prosedürlere başvurmak durumunda kalıyordu.
Şu ana kadar 3.000’i doğrulanan -ki bilinen toplam ötegezegen sayısının 4,539 olduğunu düşündüğümüzde bu oldukça büyük bir oran- binlerce gezegen adayı tespit eden Keplerin de 10 yıllık hizmeti boyunca bol bol veri topladığını göz önüünde bulundurduğumuzda bunun, yeterli veri sağlandığında öğrenebilen ve yeteneklerini geliştirebilen bir yapay zeka olan ExoMiner’lık bir iş olduğu söylenebilir.
Her bir aday ötegezegen için Kepler verilerini inceleyen bilim insanlarının yapması gereken şey; ışık eğrisine bakıp gezegenin yıldızın ne kadar büyük bir bölümünü kapladığını hesaplamak ve sözde gezegenin yıldızın diskini geçmesinin ne kadar sürdüğünü analiz etmekti. Bazı durumlarda ise gözlemlenen parlaklık değişikliklerinin yörüngedeki bir ötegezegen ile açıklanması pek olası değildi.
Tamamen aynı süreci daha verimli bir şekilde takip eden ExoMiner algoritması da Kepler gezegen kataloğuna 301 ötegezegen eklenmesini sağladı. Ancak maalesef ki onaylanan bu yeni gezegenlerden hiçbirisi üzerinde yaşama elverişli koşullara sahip değil.
NASA Ames Araştırma Merkezi’nden Üniversiteler Uzay Araştırmaları Derneği’nde ExoMiner proje lideri ve makine öğrenimi yöneticisi olan Hamed Valizadegan, “ExoMiner bir şeyin gezegen olduğunu söylediğinde, onun bir gezegen olduğundan emin olabilirsiniz,” diyerek algoritmanın son derece doğru ve diğer makine sınıflandırıcılar ile insanlardan daha güvenilir olduğunu kaydetti.
Bilim insanları, becerilerini kanıtlayan ExoMiner’ı şimdi de NASA’nın mevcut Transit Exoplanet Survey Satellite (TESS) veya Avrupa Uzay Ajansı’nın Planetary Transits and Ocillations of Stars (PLATO) gibi yaklaşmakta olan ötegezegen arama görevlerinden elde edilen verileri taramaya yardımcı olmak için kullanmak istiyor…
Webtekno
