KUZEYEGEHABER-Güneş Sistemi olarak adlandırdığımız yıldız sistemini kısaca tanımlamak gerekirse; Güneş ve onun etki alanında bulunan 8 gezegenden, onlara bağlı yüzlerce uydudan, cüce gezegenlerden ve diğer milyarlarca gök cisminden oluşan uzay bölgesidir.
Güneş Sistemi tanımı, uzay bilimciler tarafından Dünya ve görece ona yakın cisimleri belirli bir çerçevede değerlendirmek için oluşturulmuş bir alan adıdır.
İnsanlar, günümüzden yüzlerce yıl önce bile ilkel teleskoplar kullanarak Güneş Sistemi hakkında bilgi edinmeye çalışıyorlardı. Gariptir, bilgi de ediniyorlardı. Elbette, günümüz teknolojisi ile neredeyse her yere gidebildiğimiz için artık Güneş Sistemi hakkında çok daha detaylı bilgilere sahibiz. Gelin sistem komşularımız olan diğer gezegenlerde ve aylarda yaşanan garip olaylara yakından bakalım.
Güneş Sistemi hakkında 10 enteresan bilgi:
Halkalı tek gezegen Satürn değil.
Uranüs aslında yan duruyor.
Neptün, aldığından daha fazla ısı yayıyor.
Io’da aktif volkanik faaliyetler var.
Uranüs’ün hırpani görünen bir ayı var.
Güneş Sistemi’nde bulunan en yüksek yanardağ ve en uzun vadi Mars’ta.
Titan’ın garip bir sıvı döngüsü var.
Tüm Güneş Sistemi su buzlarıyla kaplı.
Satürn, altıgen şeklinde fırtınalara sahip.
Merkür hala küçülüyor.
Halkalı tek gezegen Satürn değil:
Dev gezegen Satürn’ün halkalarını hepimiz biliyoruz. Hatta onu tanıyor olmamızın tek nedeni halkaları. Ancak son 50 yılda yapılan araştırmalar gösterdi ki Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün hatta Chariklo isimli bir asteroidin çevresinde bile halka sistemi var. Tüm halkaların benzersiz yapı sistemleri olsa da dağılan bir ayın parçalarının Satürn’ün etrafında dönmesi gibi bir neden ile oluşmuş pek çok halka olduğunu artık biliyoruz. Yani her sakallı dedeniz olmadığı gibi her halkalı da Satürn değildir.
Uranüs aslında yan duruyor:
Uranüs, kendi halinde dönen masmavi bir gezegen gibi durabilir. Ancak 1977 yılında halkaları olduğu keşfedildi. Daha garip olan, halkaları sayesinde fark ediliyor ki Uranüs yan duruyor. İçinde bir topun olduğu bisiklet tekeri gibi düşünebilirsiniz. Bu duruma çok fazla titanik çarpışmanın neden olduğu düşünülse de tam olarak çözülmüş değil. Nedenini bilmesek bile, Güneş Sistemi’nde yan duran tek cisim olduğundan eminiz.
Neptün, aldığından daha fazla ısı yayıyor:
Güneş Sistemi’nde bulunan her gezegen, tıpkı Dünyamız gibi Güneş’e yakınlığına göre belirli bir ısı ve sıcaklık alır. Gezegenler bu ısının belirli bir kısmını soğururken, belirli bir kısmını da yansıtır. Yani her gezegenin belirli bir sıcaklığı vardır. Gelelim Neptün’e. Neptün Güneş’ görece uzak bir gezegen, bu nedenle de az ısı alıyor. Ancak nedendir bilinmez, aldığı ısının çok daha fazlasını yaymayı başarıyor. Gezegen sıcaklığının eksi 260 derece olmasının nedeni de bu olsa gerek. Şu an için bilinmiyor ancak atmosfer kaynaklı bir durum olabilir.
Io’da aktif volkanik faaliyetler var:
Jüpiter gezegeninin ayı olan Io, bizim Ayımızdan farklı olarak harika bir manzaraya sahiptir. Bunun nedeni ise ay üzerindeki aktif volkanik faaliyetlerdir. Öyle ki ay üzerinde bulunan yüzlerce yanardağdan biri patladığı zaman o sırada yanından geçmekte olan uzay araçları bile etkileniyor ve bu patlama sonucu duman, 250 mil yüksekliğe kadar çıkabiliyor. 2007 yılından beri elimizde olan verilere göre söyleyebiliriz ki Io, Güneş Sistemi’ndeki en aktif volkanik faaliyete sahip olana aydır.
Uranüs’ün hırpani görünen bir ayı var:
Voyager 2 aracı 1982 yılında yanından geçerken yalnızca 1 kez görebildiğimiz Miranda, Uranüs gezegeninin uydularından bir tanesidir. 500 km çapındaki bu ayın yüzeyi, baya baya mahalle kavgasından çıkmış gibi görünüyor. Görece ufak bir nesnede böyle yamalı bir yüzey olması ise son derece şaşırtıcı. Uzmanlar; ayın parçalara bölünüp yeniden birleştiği, yoğun bir meteor yağmuru altında kaldığı ve bu nedenle yüzeyde erimeler olduğu gibi ihtimallerin üzerinde duruyorlar.
Güneş Sistemi’nde bulunan en yüksek yanardağ ve en uzun vadi Mars’ta:
Yakın zamanda Mars – Dünya arasında dolmuş seferi yapacak seviyeye geleceğimizi düşünürsek bu kızıl gezegeni biraz yakından tanımakta yarar var. Mesela Güneş Sistemi’nde bilinen en yüksek yanardağ 602 km uzunluğu ile bu gezegendedir. Everest Dağı, 25 km uzunluğundadır. Güneş Sistemi’nde bulunan en uzun vadi de 4 bin km uzunluğu ile yine bu gezegendedir. Mars, bugün kararlı bir yapıya sahip olsa da geçmişindeki korkunç volkanik faaliyetleri nedeniyle bu durumda olduğu düşünülüyor.
Titan’ın garip bir sıvı döngüsü var:
Şöyle bir uzaktan bakınca tıpkı bizim Dünyamıza benzeyen Titan, Satürn gezegeninin aylarından bir tanesidir. Titan’ın yüzeyi ile atmosferi arasında garip bir sıvı döngüsü var. Heyecanlanmayın, su değil. Yapılan araştırmalar, Titan yüzeyinde metan ve etan dolu göller olduğunu gösterdi. Nitrojen açısından zengin olan bu bileşenlerin yapısı, Dünya’nın ilk zamanlarındaki kimyasal yapısına benziyor. Hadi Titan’a gidelim demek biraz zor çünkü kalın atmosferi nedeniyle bir aracın inişi bile ancak radar dalgaları ile görülebiliyor.
Tüm Güneş Sistemi su buzlarıyla kaplı:
Son dakika! Ay’da su bulundu, Mars’ta su bulundu! Bulunur tabi. Çünkü Güneş Sistemi’ndeki büyük, küçük her şeyin üzerinde su buzu var. Mars’ın kutuplarında ve yer altında, Jüpiter’in uydusu Europa’da, Satürn’ün ayı Enceladus’da, cüce gezegen Ceres’de bile su buzu var. Hatta öyle ki asteroitler ve kuyruklu yıldızların en önemli bileşenlerinden biri su buzudur. Ancak her bulunan su buzu bizim tüketebileceğimiz su olmuyor. Tüketebilsek bile bize yeterli gelmeyecektir. Bu nedenle çalışmalar son hız devam ediyor.
Satürn, altıgen şeklinde fırtınalara sahip:
Satürn gezegeninin kuzey yarımküre bölgesinde belki yüzyıllardır sürdüğü tahmin edilen şiddetli bir fırtına var. Bildiğimiz anlamdaki kasırgalarla pek çok benzer özelliğe sahip olan bu fırtınanın en dikkat çeken özelliği ise altıgen şeklinde oluşmuş olması. Adı da bu nedenle altıgen. 2012 yılından sonra bölgedeki hava koşulları biraz daha düzelmiş olsa da altıgen fırtınası hala görünürlüğünü koruyor.
Merkür hala küçülüyor:
Büyük patlama sonrası gaz ve toz bulutları birleşti, döne döne küçüldü ve bildiğimiz gök cisimleri oluştu. Depremler ve volkanik faaliyetler bu küçülme sürecinin devamıdır. Uzun yıllar bizim gezegenimizin tektonik olarak en aktif gezegen olduğu düşünülüyordu. Ta ki Merkür’ü incelemeye başlayana kadar. 2016 yılında Merkür’den elde edilen verilerde taze fay hatları görüldü. Bunun anlamı, Merkür hala küçülüyor ve kararlı bir yapıya sahip olmaya çalışıyor. Güneş Sistemi kurulalı 4,5 milyar yıl oldu Merkür, hala mı?
Gezegenimiz Dünya’nın da içinde bulunduğu Güneş Sistemi hakkında bilmeniz gereken 10 ilginç bilgiyi listeledik. Yüzyıllardır Güneş Sistemi’ni inceliyoruz ve günümüz teknolojisi sayesinde artık çok daha fazla şey biliyoruz. Ancak teknoloji ilerliyor. Belki bugün bildiğimiz doğrular, yarın yeni veriler sayesinde unutulacak detaylar olacaktır..
Webtekno
