KUZEYEGEHABER-Geçtiğimiz yıl tarihin ilk kara delik fotoğrafı yayınlandığında, insanlığın uzayı anlama yolculuğu daha da anlam kazanmıştı. Ancak bu görüntü, pek çok insan için düşündükleri kadar etkileyici bir görüntü değildi.
Kara delik olarak isimlendirilen kozmik cisim, bir fotoğrafta görebileceğimizden çok daha büyük gizemleri bünyesinde barındırıyor ve her yeni araştırma ile konu giderek daha ilginç bir hale geliyordu.
Christopher Nolan’ın 2014 yapımı Interstellar(Yıldızlararası) filminde karakterimiz, bir kara deliğin içine girer ve zaman yavaşlaması dışında çok da büyük olaylar yaşamaz. Elbette, bu bir film olduğu için başrolü bir anda yok edemezsiniz, ancak gerçekten bir kara deliğin içine girdiğiniz zaman, gerçek başrolün kozmik evren olduğunu görme ihtimaliniz çok daha fazla. Bir kara delik içine girildiğinde ne oluyor sorusunun yanıtını Business Insider internet sitesinde yayınlanan makale ışığında inceledik.
Mutlak yok oluş..
Heyecan kaçıran bir spoiler gibi görünse bile baştan söylemek gerekiyor ki; bir insan, bir kara deliğin içine girdiği hatta yaklaştığı zaman bile ölecektir. Ancak bu ölüm, düşündüğümüzden daha büyük bir ölüm. Zira ardında kendisine dair en ufak bir iz, atom parçacığı bile kalmayacaktır.
Bilim insanlarına göre galaksimizde yaklaşık 100 milyon kara delik var. Tüm bu kara delikler farklı boyutlara sahip. Bu noktada en dikkat çekici olan; bir kara delik ne kadar küçük ise o kadar ölümcüldür bulgusu. Bu detay, bugüne kadar alışık olduğumuz yargılardan çok daha farklı bir durumu bize gösteriyor.
Küçük kara deliklerin bu kadar tehlikeli olmalarının nedeni, yörünge ile olay ufku arasındaki mesafelerinin az olmasından kaynaklanıyor. Olay ufku, yani kara deliğe adına veren o karanlık nokta, mutlak kütle çekimini oluşturuyor ve yayılan bu çekim etkisi, olay ufkundan uzaklaştıkça azalıyor. Küçük bir kara delikte ise çekimin azalmasına yetecek kadar geniş bir alan bulunmuyor.
Dünya’ya en yakın kara delikte durumlar nasıl?
Gerçekten bir gün içine girebileceğimiz kadar gezegenimize yakın olan bir kara delik var ve V4641 Sgr olarak isimlendiriliyor. Eğer başarırsanız, Dünya’dan Yay Takımyıldızı tarafına doğru bin 600 ile 24 bin ışık yılı mesafe ilerleyerek bize en yakın kara deliğe ulaşabilirsiniz.
Mesafe konusunda bu kadar geniş bir çerçeve çizilmesinin en büyük nedeni, kara deliklerin çıplak gözlerle görünmüyor oluşu. Yani orada bir güç var, ancak onu görebilmemizin tek nedeni kütle çekimi ile etrafına topladığı diğer kozmik cisimler.
Bir mağarada duvara dönüp girişindeki insanların gölgesini görmek, orada birilerinin olduğu anlamak gibi… Doğrudan bir kanıtınız yok, ancak etkisi (yani gölgesi) sayesinde varlığından emin oluyorsunuz. Bu durum, hem kara deliği bulmayı hem de mesafe ölçmeyi oldukça zor kılıyor.
Küçük ama güçlü kara delikler..
Şans mı, şanssızlık mı bilinmez ama Dünyamıza en yakın kara delik olan V4641 Sgr, küçük yani tehlikeli bir kara delik. Kütlesi bildiğimiz Güneş’ten yaklaşık üç kat daha fazla. Ancak bu kadar yoğun bir kütle yaklaşık 6,5 kilometre kadar dar bir alana sıkışmış durumda.
Küçük kara deliklerin bu kadar güçlü olmasının nedeni; her kütlenin belirli bir çekim gücü olmasıdır. Çok geniş bir alana yayılmış belirli bir kütle çekim gücü bazen hissedilmez bile olabilir. Ancak dar bir alanda yoğun bir kütle çekim gücü, gerçek anlamda ölümcüldür.
Üstelik bu ölümcül olma durumu yalnızca insanlar için değil, tüm evren için geçerlidir. Küçük bir kara deliğin sahip olduğu yoğun çekim gücü etrafındaki tüm cisimleri, gezegenleri, hatta ışığı bile çekecek kadar güçlüdür.
Büyük kara deliklere daha rahat yaklaşabiliriz..
Dünyamıza yakın ve bir o kadar da tehlikeli olan küçük kara delik V4641 Sgr gibi, bize uzak ve bir o kadar da büyük başka bir kara delik olduğu düşünülüyor. Bu büyük kara delik Güneş’ten 4.3 milyon kat daha büyük ve bize uzaklığı yaklaşık 25 bin ışık yılı.
Düşünmesi bile korkutucu olan bu görüntü, aslında hiç de tehlikeli değil. Çünkü çekim merkezi çok geniş olduğu için kütle çekim gücü azalıyor. Bu nedenle tıpkı Ay ve Dünya arasında olduğu gibi, o kara delik ve çevresindeki diğer cisimler arasında dengeli bir ilişki ortaya çıkıyor.
Bir gün insanlık uzayda bu kadar uzak mesafeler katedebilirse, söz konusu büyük kara deliğe rahatça yaklaşabiliriz. Elbette, içine girince yaşanacaklar aynı olacaktır. Ancak bazı ışık bükülmeleri dışında cisimlerin hissedeceği kütle çekim gücü o kadar yoğun olmayacaktır
Kara deliğin benzersiz ışık oyunları..
Peki bu kara deliklerin hiç mi güzel bir yanı yok? Elbette var; ölmeden önce kara deliğin içinde göreceğiniz tahmin edilen ışık oyunları, inanılmaz bir görsel şölen sunabilirler. Bu ışık oyunlarına günlük hayattan bir örnek olarak genelde Windows Media Player’da müzik çalarken görünen saykodelik arka plan görsellerine benzetmesi yapılıyor.
Saykodelik ışık oyunlarının nedeni daha önce bahsettiğimiz, kara deliklerin sahip olduğu kütle çekim gücü. Sahip oldukları yoğun kütle çekim gücü sayesinde ışığı bile çekebilen kara delikler, çektikleri ışığı bir anda yutmuyorlar. Bu nedenle ışık huzmesi, kara deliğin yörüngesinden yok olacağı olay ufkuna ilerleyene dek eğiliyor, bükülüyor ve heyecan verici görünümlere ulaşıyor.
Kara delik makarnası: “Spagettifikasyon”
Uzak Doğu Asya bölgesinde usta aşçıların “noodle” olarak isimlendirilen spagetti türü makarnaya benzer yemeği, elle nasıl hazırladıklarını görmüş olabilirsiniz. Büyük bir hamur topu, uzun uğraşlar ve emek sonucu incecik makarnalara dönüşür. Bir kara delik de çevresindeki cisimlere tam olarak bunu yapıyor.
Kara deliklerin kütle çekim gücü bir anda ne var ne yoksa yutmuyor. Tıpkı bir aşçının hamuru makarnaya dönüştürmesi gibi yörüngesine giren cismi yavaş yavaş sündürerek, bir spagettiye dönüştürüyor. Kara deliğin ışığa ve diğer cisimlere uyguladığı bu ağır çekim gücü, bilim insanları tarafından “spagettifikasyon” olarak isimlendiriliyor.
SONUÇ: Bir kara delik içine girildiğinde ne oluyor?
Bir kara deliğin içine girdiğiniz zaman direkt olarak öleceğinizi ve geride hiçbir iz bırakmadan mutlak bir şekilde yok olacağınızı anlatmıştık. Ölüm nedeni, kara deliğin içine girip kaybolmak değil, spagetti olmak.
Özellikle yoğun kütle çekim gücüne sahip küçük bir kara deliğin içine girdiğiniz zaman, başınız önde ayaklarınız geride gireceğinizi düşünürsek, kara deliğin çekim gücü sizi sündürmeye başlıyor.
Yavaş yavaş bildiğimiz şekliniz bozuluyor, bir spagettiye dönüşene kadar kara deliğin çekim gücüne maruz kalıyorsunuz ve sonunda atomlarınıza kadar ayrılarak olay ufkunun içinde yok oluyorsunuz.
Kimsenin yaşamasını dilemediğimiz bu ölüm şekli ile ilgili diğer bir soru işareti de; yavaş mı yoksa hızlı mı olacağı… Bir kara deliğe yaklaştıkça zamanın yavaşladığı biliniyor. Kara deliğe yakın olan kişi fark etmese de örneğin Dünya’da olan bir kişi için zaman daha hızlı akıyor.
Sizi Dünya’dan izleyen biri için bu ölümün yavaş görüneceği kesin. Ancak sizin için belki de ölçemeyeceğimiz kadar kısa sürede gerçekleşecek. Siz bir anda spagettiye dönüşürken, Dünya’da belki de yüzlerce yıl geçmiş olacak.
Kara delik sonrasında ne var?
İşte, bu tam bir muamma. Bilim insanlarına göre bildiğimiz fizik kuralları kara delik sonrası için geçerli değil. Yani, spagettize olarak atomlarınıza ayrıldıktan ve kara deliğin içinde kaybolduktan sonra ne olduğu kesin olarak bilinen bir gerçek değil.
Konu ile ilgili araştırmalar yapılıyor, laboratuvarlarda küçük çaplı kara delikler bile oluşturuluyor ancak kesin bir sonuç elde edilmiş değil. Çünkü insanlık yalnızca bu evreni biliyor. Kara delik ile bildiğimiz evrenden çıkan bir cisme ne olduğunu şu an için bilmemiz olanaksız gibi görünüyor.
Bilim kurgu hayranlarını olduğu kadar bilim dünyasını da heyecanlandıran kara delik konusu, yapılan tüm araştırmalara rağmen hala gizemini koruyor. Bildiğimiz evrenin en ölümcül kozmik cisimleri olan kara delikler, gizemini koruduğu sürece heyecan yaratmaya devam edecek..
