KUZEYEGEHABER-Herhangi bir maddeye ısı verilmesi durumunda maddenin yapısı daha düzensiz hale gelir. Bu durumun en iyi örnekleri de maddenin hal değişimidir. Gaz basıncı her yerde aynıdır dememizin sebebi, düzensiz şekilde kendini sağa sola vuran gaz atomlarından gelir.
Bu durumun her zaman böyle olmadığını ise ABD’de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden bir ekibin yaptığı araştırma gözler önüne serdi. Araştırmada Türk bilim insanı Profesör Nuh Gedik de yer aldı.
Araştırmacılar, Lantin triellür adlı bileşiğe, düşük sıcaklıklarda aralıklı olarak lazer gönderdi. Çalışmanın sonucunda oldukça şaşırtıcı bir şekilde yeni bir yük yoğunluğu dalgası (CDW) ortaya çıktı. Bu da maddenin teknik olarak daha düzenli hale gelmesi anlamına geliyor. Bu sonuç, farklı malzemelerin bilinmeyen özelliklerini keşfetmeye yarayabilir.
Bu yeni dik CDW, daha önce gözlenmemişti. Sadece birkaç pikosaniye süren bu hal, orijinal dalgalar tarafından baskılanarak ilk haline dönüyor.
Gedik, konuyla ilgili yaptığı açıklamada sıradan bir maddedeki elektron yoğunluğunun ve kapladığı hacmin her maddede eşit olduğunu söylerken, bazı maddelerde ise düşük yoğunluklarda CDW adı verilen yapının görüldüğünü söylüyor.
Bu yapı kabaca elektronların birbirlerinin arkasına düşük ve yüksek yoğunluğa göre dizildiği bir yapıyı temsil ediyor. Lantan tritellür (LaTe3) bileşiğinde bu dalgalar sabit kalıyor, diğer bileşiklerde ise değişiyor. Gedik, açıklamasında bu maddede dalga benzeri yapının dik olarak oluşumunu da hiç gözlemlememiş olduklarını söyledi.
Araştırmacılardan Anshul Kogar, CDW düzeninin sadece kısa süreliğine ortaya çıktığını ve daha sonra orijinal CDW düzeninin geri geldiğini söyledi. Daha sonra da “Eğer bu (CDW düzenlerinin) ikisi birbiriyle yarışıyorsa, biri kendini gösterdiğinde, diğeri kaybolur. Burada gerçekten önemli olan fikrin, faz yarışı olduğunu düşünüyorum.” şeklinde konuştu.
Kuantuma göre maddenin aynı anda iki farklı hali var ve bu haller, baskın olmak için mücadele ediyor. Yani teknik olarak, pek çok maddenin gizli halleri var ve baskın durum bir şekilde ortadan kaldırılırsa diğer durum ortaya çıkabilir.
Normalde kararlı maddeler, var olmak için ihtiyaç duyulan en az enerjiyi kullanıyor ve atom ya da moleküllerin hareketi azalıyor. Öte yandan belli kimyasal yapılarda durum farklı olabiliyor.
Profesör Gedik, bu konuyla ilgili olarak “Bu dominant durumu ışıkla etkisiz kılarsak, belki de diğer durumlar kendini gösterir.” diyor. Ona göre geçici olarak bu durumları görebilmek mümkün. Kogar ise amaçlarının, maddenin denge dışındaki hallerini bulmak olduğunu söyledi. Gedik, bu çalışmalarda maddenin halini değiştirmek için ışık kullandıklarını söyledi.
Araştırma,11 Kasım’da Nature Physics dergisinde yayımlandı..
Kaynak-Webtekno
